“Wie beslist over acties bij een gekaapt vliegtuig?”

Na de aanslagen van 11 september 2001 in de Verenigde Staten bogen een aantal landen zich over deze kwestie. Wat te doen wanneer een vliegtuig wordt gekaapt en mogelijk gebruikt kan worden om een civiel of militair doelwit aan te vallen. “Gouverner, c’est prévoir. Dus moet ook ons land een procedure klaar hebben” zegt Kamerlid Tim Vandenput (Open Vld).

De vraag die in zo’n scenario ontstaat, moet extreem snel beantwoord worden: halen we het vliegtuig neer om de mensen op de grond te redden, en offeren we aldus het vliegtuig op? Is het leven van de mensen in het vliegtuig op dat moment ondergeschikt? Hoe gruwelijk moeilijk deze ethische kwestie ook is, toch hebben onder meer de Verenigde Staten en Duitsland een aanpak geformuleerd om een standaardprocedure klaar te hebben.

De Verenigde Staten traint piloten om in zo een crisismoment de trekker over te halen als dit nodig blijkt. Deze mentale voorbereiding is volgens hen nodig, want de piloot mag niet twijfelen bij het bevel om te schieten. Duitsland kiest daarentegen om dit expliciet niet te doen: mensenlevens zijn bij hen absoluut en de levens van de inzittenden zijn niet ondergeschikt. De keuze om niet te schieten werd bij wet vastgelegd. Een andere mogelijkheid is het vliegtuig uit koers te brengen door het te “duwen” met gevechtsvliegtuigen.

Ook in ons land worden “de te volgen procedures” getraind. In de commissie van Landsverdediging vroeg Kamerlid Vandenput wie er beslist om in te grijpen in geval van een kaping boven Belgisch grondgebied. In zijn antwoord gaf de Minister van Landsverdediging aan dat hij dit in samenspraak doet met de Minister van Binnenlandse Zaken en de Eerste Minister.

Op de vraag over samenwerkingsakkoorden met de ons omliggende landen gaf de Minister aan dat er een samenwerkingsakkoord is binnen Benelux verband om de luchtruimen te bewaken en in te grijpen in geval van gevaar. Ook met Frankrijk is er sinds 2005 een samenwerking en de Regering gaf een mandaat aan de Minister om een samenwerkingsmodel te onderhandelen met Duitsland. Het Verenigd Koninkrijk is momenteel niet geïnteresseerd in een samenwerking.

“Het is goed om te zien dat er een plan is om in te grijpen alsook dat er samengewerkt wordt met de ons omringende landen” besluit Tim Vandenput. “Zoals iedereen weet hebben we een aantal internationale hoofdkwartieren in ons land zoals het EU-Parlement en de NAVO die mogelijks een doelwit kunnen zijn voor aanslagen.”