Interview met de-bron.org over de toekomst van onze Belgische Defensie
Voor Tim Vandenput (lid Kamercommissie Defensie, Open Vld) is de F35 als vervanger voor de F16 geen uitgemaakte zaak. België moet opteren voor proven technologies en zich toeleggen op innovaties en business accelerators in het domein van de drones.
Het is niet iedere dag dat je bij je burgemeester langs gaat om te praten over de vervanging van ons gevechtsvliegtuig F16. Tim Vandenput is federaal volksvertegenwoordiger voor Open Vld en burgemeester van de Vlaamse gemeente Hoeilaart die geplet ligt tussen het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest en het Waalse gewest.
Het wordt heel snel duidelijk dat onze charmante burgervader en lid van de Kamercommissie Defensie een sterke dossierkennis heeft zowel op politiek, economisch als ook op technisch vlak. Technisch inderdaad, het feit dat Tim Vandenput (verder afgekort TV) ingenieur vliegtuigmechanica van vorming is, helpt natuurlijk wel.
Interview afgenomen door Marc Rabaey (verder afgekort MR) voor de-bron.org. Dit interview werd afgenomen voor de aankondiging op dindsdag 22 december 2015 van de plannen van de Minister van Defensie.
Algemeen kader Defensie
Het strategisch plan 2030
MR: Hoe verloopt de informatiestroom van Defensie naar de Kamercommissie met betrekking tot de vervanging van de F16?
TV: We hebben al sedert het begin van dit jaar (2015) niets meer vernomen. Minister van Defensie (MOD) Steven Vandeput (N-VA) wil logischerwijze eerst zijn strategisch plan rond hebben alvorens zich uit te spreken over de vervanging van de F16.
De Minister van Defensie (MOD) heeft onlangs de ronde gedaan van de Vice Premiers om over zijn voorstellen te praten. Mijn visie is dat er ruimte moet komen voor investeringen.. Daarom is de verhouding van de uitgaven binnen het budget van Defensie eigenlijk nog belangrijker dan de grootte van het budget zelf. De uitgaven zouden moeten evolueren naar:
- Personeel: 50% (in 2016 nog 67%)
- Werkingskosten: 25%
- Investeringen (in materieel): 25%
MR: Hoe ziet u de evolutie van het personeel?
TV: Met de huidige pensioneringsgolf zullen de personeelskosten vanzelf dalen. We moeten nu streven naar een lean and mean defensie, dus juist genoeg om haar taken te volbrengen, waarbij we flexibel en snel militaire middelen kunnen inzetten.
MR: Dit vereist wel een andere personeelspolitiek qua loopbaan, zoals voorgesteld door collega Pierre Therie (link).
TV: Inderdaad, er moet sneller naar de burgerij overgestapt (kunnen) worden (privaat of openbaar) om efficiënt gebruik te maken van de competentie van de militairen.
Nucleaire capaciteit
MR: Aansluitend op het strategisch plan Defensie en toch van belang voor de vervanging van de F16, hoe staat u tegenover de nucleaire capaciteit?
TV: We zien dat de westerse nucleaire mogendheden meer en meer hun nucleair platform verschuiven van vliegtuigen naar duikboten. De redenen hiervoor liggen voor de hand:
- Onderzeeërs zijn moeilijker te detecteren
- De missiles worden almaar beter (en er zijn dus geen piloten meer nodig)
Voorts ligt het nucleair zwaartepunt van de VS kernkoppen in Zuid-Europa en niet de kleine cirkel van militaire vliegvelden in België, Nederland en Duitsland. Bovendien zullen de VS liever hun eigen piloten verkiezen boven Europese zij het dan NAVO piloten om de nucleaire bommen te droppen mocht dit ooit nodig zijn.
Ik hecht dus geen groot strategisch belang aan het feit dat België in staat moet zijn om nucleaire bommen te droppen (in het kader van de NAVO). Laten we ook niet vergeten dat om die opdracht uit te voeren 15% van de capaciteit van onze Belgische militaire luchtmachtbasis exclusief naar die opdracht gaat. De eventueel vrijgekomen capaciteit zou dan voor andere doeleinden kunnen ingezet worden, mochten we die opdracht niet meer hoeven uit te voeren.
MR: Indien België die opdracht niet meer dient uit te voeren dan komen ook niet-VS gevechtsvliegtuigen in aanmerking?
TV: Inderdaad. Zo heeft Dassault al laten weten dat indien het nieuwe gevechtsvliegtuig nucleaire opdrachten dient te kunnen uitvoeren, Dassault dan niet zal meedingen.
Hoorzittingen Kamercommissie
MR: Zijn er dan al contacten tussen de Kamercommissie Defensie en vliegtuigconstructeurs?
TV: In het kader van het verzamelen van informatie heeft de commissie tijdens de Luchtvaartbeurs van Le Bourget (Parijs) deze zomer contacten gehad met verschillende constructeurs. Ongeacht de initiatieven van MOD zal de Kamercommissie in januari/februari van 2016 starten met hoorzittingen, deels publiek, deels achter gesloten deuren (voor de militair-strategisch gevoelige punten).
MR: De VS pushen vooral de F35. Zal de Kamercommissie vooral F35 onder de loep nemen voor de vervanging van de F16?
TV: Zeker niet. We dienen alle mogelijkheden te onderzoeken. Trouwens er is niet enkel het militair aspect en de Belgische verplichtingen in NAVO verband. Economische aspecten en technologische innovatie komen hier ook aan bod.
Het is wel duidelijk dat we de technologische trein van de F35 gemist hebben, maar ik zou wel durven zeggen: gelukkig maar.
MR: Hoe zo?
TV: De F35 is nog in de fase van prototype en er zijn nog zoveel problemen, zoals ook door De Bron vermeld (link). Stealth is ook maar een tijdelijk voordeel (link), en bovendien zijn de stealth vereisten van de F35 zo streng dat ze eigenlijk de operationaliteit beperken. Onder meer de bewapening (dus beperkte vuurkracht, bommen) en brandstoftanks (dus beperkte actieradius)) zijn toch wel belangrijke minpunten [MR: een testpiloot van Boeing kloeg ook over de ondermaatse manoeuvreerbaarheid, link].
Maar we staan ook voor een nieuw tijdperk in de militaire luchtvaart: de drones of UAV‘s (Unmanned Aerial Vehicles). Over twintig jaar zullen vele taken nu uitgevoerd door bemande vliegtuigen door drones zijn overgenomen.
Als Kamercommissie Defensie moeten we dus in het bijzonder bekijken:
- Welke zijn onze NAVO-verplichtingen?
- In welke domeinen kan onze luchtvaartindustrie innoveren?
- Is stealth nog relevant, gelet op het feit dat een Israëlisch bedrijf de stealth al heeft doorbroken?
- Indien drones binnen afzienbare tijd de militaire luchtvaarttechnologie zal zijn, moeten we dan niet opteren voor een proven technologies om
- de timegap te overbruggen
- noodzakelijk bemande vluchten te blijven uitvoeren
Toen we in het F16 programma waren ingestapt, hebben heel wat Belgische firma’s de verworven of ontwikkelde technologieën in andere domeinen kunnen gebruiken (economische return). Het is dus veel breder dan militaire en zelfs civiele luchtvaarttoepassingen. We mogen de trein van de drones niet missen. Het biedt ons industriële hefbomen en zogenaamde business accelerators.
Probleemkind F35
MR: Collega Pierre Therie heeft een aantal pijnpunten in het F35 ontwikkelingsproject aangekaart, ook deze recentelijk besproken in de VS Senaatscommissie. Is dit niet een (dure) kat in een (duurdere) zak kopen?
TV: Zich baserend op wat onder meer mijnheer Therie geschreven heeft (link) en wat er ergens al gepubliceerd werd, kan men zich de vraag stellen of dit ooit goed zal aflopen, althans binnen een aanvaardbare termijn en binnen een aanvaardbaar budget. In ieder geval bevestigt dit mijn visie om voor de proven technologies te opteren.
MR: Quid Therie’s vraag over de Belgische soevereiniteit?
TV: Indien we voor alle vluchten afhankelijk zijn van de goodwill van de VS om die op het vlak van Informatie en Communicatie Technologie (ICT) te ondersteunen, dan is dit wel heel bedenkelijk. Je mag er niet aan denken wat er zou gebeuren moesten ooit die verbindingen met die VS ICT-centra gecompromitteerd worden.
Maar er is zelfs meer. Gelet op de karakteristieken van de F35 kan het wel eens best enkel een eerste deuropener zijn (uitschakelen van militaire capaciteit van de tegenstanders) maar dan moeten we nog over andere luchtmacht capaciteiten beschikken om verdere acties te kunnen ondernemen. Het is niet voor niets dat naast de F35 de US Navy en Israël respectievelijk de Super Hornet en F15 bijkopen als aanvulling van hun toekomstige F35-vloot. Er zullen bijgevolg minder F35’s verkocht worden, wat de prijs ervan nog meer zal doen stijgen.
Gelet op de prijs van een F35 zou België niet over deze bijkomend benodigde capaciteit kunnen beschikken.
MR: Dus daar stopte de ezel en balkte hij …
TV: (lacht) Zo kan het je ook stellen.
Alternatieven
MR: Welke zijn volgens u de alternatieven voor de F35?
TV: Eurofighter Typhoon, Dassault Rafale, Saab JAS 39 Gripen, Boeing F/A-18E/F Super Hornet
MR: Er is toch ook de upgrade van de F16 zelf?
TV: Daar speelt Boeing op in. Boeing heeft zelf genoeg knowhow om systemen van de F16 te upgraden [MR: zie ook link, link]. Boeing stelt natuurlijk de Super Hornet voor, maar met hun F16 upgrade programma hoeven we niet alle F16’s in een keer te vervangen, maar bestaat de mogelijkheid om de F16’s gefaseerd te vervangen (tot in 2029). Dit lost dan ook gedeeltelijk het probleem van de 8.000 vlieguren op. [MR: De Bron collega’s Therie en De Beuckelaer verwijzen naar testen waaruit blijkt dat ook voor onze vloot F16 dat het maximum aantal vlieguren tot 12.000 kan opgetrokken worden.] De luchtcomponent kan beide types gevechtsvliegtuigen ook tezamen inzetten, iets wat met de F35 veel moeilijker is [MR: omdat de kostprijs, operationele en onderhoudskost van de F35 geen budgettaire ruimte overlaat om nog iets naast de F35 te hebben].
[MR: Boeing heeft F16’s omgebouwd tot drones, namelijk de QF16. Een eerste reeks werd dit jaar aan de USAF geleverd (link). Deze worden ingezet voor trainings- en testdoeleinden. Het spreekt voor zich dat Boeing hierdoor heel wat knowhow over de F16 en drones heeft verworven. Wat dus het voorstel van Boeing nog meer aantrekkelijk zou maken, mocht de Belgische luchtvaartindustrie hieraan participeren en/of verder bouwen]
Mocht er voor de F18 Super Hornet geopteerd worden, dan kunnen de Belgische firma’s die F16’s onderhouden ook langer hun competentie gebruiken en zelfs vergroten en uitbreiden tot de Super Hornet. In het buitenland hebben we een heel sterk imago aangaande het “groot” onderhoud van F16’s, anders zouden we niet jaarlijks 1.200 F16’s van over de hele wereld onderhouden.
Maar we zullen dus meer weten na de hoorzittingen van de Kamercommissie Defensie.
Een groter plaatje bekijken
[MR: Evolutie van de generatie gevechtsvliegtuigen. In de 5e generatie is Situational Awareness (SA) en Net Enabled eveneens belangrijk.]
MR: De F35 is een server (service provider) en klant in de Network-Centric Warfare (NCW) filosofie. NCW vereist dat alle componenten (staf operaties, lucht, land en marine) met elkaar verbonden zijn. Indien we geen NCW systeem hebben dan is de toegevoegde waarde van de F35 nog kleiner.
TV: Zo ver zijn we bijlange niet, en ik vrees dat dit ook niet in het strategisch plan van MOD zal staan.
MR: Met de F35 hebben we steeds de VS nodig om operaties uit te voeren. Zullen we dan geen externe financiers van VS vliegtuigen zijn?
TV: Qua soevereiniteit zijn de kaarten van de F35 inderdaad niet goed, maar dat zal allicht wel voor ieder vliegtuig van de 5e generatie zijn [Zie bovenstaande figuur].
MR: Moeten we dan niet qua veiligheid samenwerken met andere landen. Maar wat met onze soevereiniteit?
TV: Ik maak een duidelijk verschil tussen one-command (delegeren) en afhankelijkheid. In het laatste geval zouden we inderdaad onze soevereiniteit verliezen, maar een geïntegreerde militaire capaciteit met bijvoorbeeld Nederland zou wel kunnen. We delen onze soevereiniteit trouwens al via de Marine, en voor een deel met de luchtcomponent. Ik zie daar niet zo een probleem in.
MR: In het dubbelinterview met Ko Colijn (directeur Clingendael) en Jonathan Holslag (VUB) bij DeBuren (link) kwam het voorstel om met andere landen te clusteren ter sprake. Evenwel met die verstande dat er cultureel niet teveel verschillen bestaan tussen de deelnemende landen en dat ze min of meer dezelfde geostrategische situatie hebben.
TV: Dit kan ons inderdaad schaalvoordelen opbrengen zodat we onder meer grotere en duurdere systemen kunnen gebruiken. Ze spraken ook over pooling and sharing van militaire middelen, wat eveneens te overwegen valt.
MR: Oorlog is de voortzetting van de politiek met andere middelen, schreef Carl von Clausewitz. Dit alles moet dus passen in de Belgische buitenlandse politiek.
TV: We moeten onze NAVO verplichtingen naleven en misschien wel herbekijken. De rol en de ambities van België in de buitenlands politieke hebben natuurlijk een invloed op haar Defensiepolitiek. En ja, alles staat of valt met het ambitieniveau van België.
Misschien ben je hierin ook geïnteresseerd
Terugblik op 2014: persoonlijk, de Druivenstreek en de wereld.
De ontmijningsoperatie in Libanon: “Ons werk is af”
