“Blijven we Erdogan 1,6 miljard geven om de democratie af te schaffen?”

Bron: Het Laatste Nieuws, 3 november 2016, p. 2, Foto ©Getty Images

Open Vld pleit ervoor om de Europese toetredingsmiddelen aan Turkije te bevriezen. “Tegenover het geld moeten democratische hervormingen staan, maar het wordt gebruikt om Erdogans autoritaire ambities te subsidiëren”, hekelen Kamerleden Annemie Turtelboom en Tim Vandenput.

Turkije is een kandidaat-lidstaat van de Europese Unie en krijgt daarom financiële toetredingssteun: in totaal gaat het om 4,45 miljard euro tussen 2014 en 2020, waarvan 630 miljoen euro dit jaar. “Die steun is er altijd al geweest”, zegt professor Europese Politiek Hendrik Vos (UGent). “Een land dat wil toetreden tot de EU moet zich grondig aanpassen. In Oost-Europa moesten ze bijvoorbeeld massaal waterzuiveringsinstallaties bouwen om aan de Europese normen te voldoen. Dat kost behoorlijk wat voor een land. Als er een perspectief is, helpt de EU die kosten te dragen.”

Perfect alibi

Maar een flink deel van die Europese steun – 1,58 miljard euro – is specifiek bedoeld om de democratische werking van het land op te krikken. Waar het heen vloeit, is al erg vaag. “Maar bovendien zien we dat de democratie in Turkije juist in gevaar komt”, stelt Open Vld-Kamerlid Annemie Turtelboom. “De rechtsstaat, de democratie en fundamentele vrijheden zoals de persvrijheid stonden al onder zware druk in Turkije. Maar de mislukte staatsgreep van 15 juli was het perfecte alibi voor Erdogan om de democratie verder uit te kleden. Critici van de regering binnen justitie, het onderwijs, de journalistiek en de academische wereld moeten het ontgelden. Er werden al 43.000 mensen opgepakt en niet minder dan 100.000 mensen werden ontslagen of op non-actief gezet. Dit weekend verloren nog eens 10.000 ambtenaren hun job en werd de hoofdredacteur van een voorname regeringskritische krant opgepakt. Zaterdag kondigde Erdogan bovendien aan dat de regering aan een wetsontwerp werkt om de doodstraf opnieuw in te voeren.”

Turtelboom en haar collega Tim Vandenput stellen dan ook vast dat de Europese hervormingssteun gebruikt wordt om de autoritaire ambities van Erdogan te subsidiëren. “En dat kan niet.” Ze dienen daarom deze parlementaire resolutie in om de Europese toetredingssteun onmiddellijk te bevriezen. Zo’n parlementaire resolutie is een instrument met weinig bindende kracht en is geformuleerd als een voorstel aan de regering.

Geen dwaas idee

Professor Europese Politiek Hendrik Vos vindt het allesbehalve een dwaas idee om op de toetredingssteun te wijzen. “Het houdt zeker steek die steun te bevriezen tot het betert. Want die steun loopt en wordt uitgedeeld, bijna zonder dat iemand erbij stilstaat.” Maar de Vlaamse liberalen pleiten er beter voor in het Europees Parlement, vindt hij. “Dat moet immers de begroting goedkeuren. Vinden ze een meerderheid die zich tegen de steun aan Turkije kant, dan zal dat moeten worden aangepast.”

Tegelijk pleit Turtelboom ervoor om de toetredingsonderhandelingen met Turkije tout court op te schorten. De rode lijn voor de Europese Unie om dat te doen, is de invoering van de doodstraf. “In het onderhandelingsproces met kandidaat-lidstaten staat het respecteren van de rechtsstaat centraal. Maar vandaag evolueert Turkije niet naar een demo- maar naar een autocratie. In die omstandigheden de deur openlaten voor een toetreding is een fout signaal.” De politica laat wel wat marge: “Als de situatie van de mensenrechten, democratie en de rechtsstaat in Turkije opnieuw in positieve zin verandert, moet een verderzetting van het toetredingsproces mogelijk zijn.”